وبلاگ علوم قرآن و حدیث

به نام خدا. در این وبلاگ دروس، کتب، مقالات و صوت مربوط به رشته علوم قرآن و حدیث قرار می گیرد. آدرس کانال تلگرام: 🆔 @quranied

وبلاگ علوم قرآن و حدیث

به نام خدا. در این وبلاگ دروس، کتب، مقالات و صوت مربوط به رشته علوم قرآن و حدیث قرار می گیرد. آدرس کانال تلگرام: 🆔 @quranied

وبلاگ علوم قرآن و حدیث
نویسندگان

۳۷ مطلب با موضوع «مقالات» ثبت شده است

۲۲
دی

دشواری‌های تفسیر متن

مقدمه

آیت‎الله جوادی آملی با ترسیم دو مقام نطق و صمت، رسالت مفسر را در تفسیر به گونه‌ای عنوان می‌کند تا به واسطه‌ آن بتوان به فهم صحیحی از متن مقدس نائل آمد. گئورگ گادامر اما در تفسیر هرمنوتیکی خود منظومه‌ای را ترسیم کرده بود که در دیالکتیک میان متن و پیش‌فرض‌های مفسّر، تفسیر دقیق از متن هیچگاه تحقق نخواهد یافت و تلاش‌ها در راستای آن، امری بی‌حاصل قلمداد می‌شد. به نظر می‌رسد که در منظومه فکری آیت‎الله جوادی آملی، می‌توان منظومه‌ای را ترسیم کرد که بر اساس آن هم می‌توان به فهم صحیح از متن نائل آمد و هم تلاش مفسرین بی‌توفیق نخواهد بود.


گادامر و دیالکتیک متن و مفسر

  • مرتضی رحیمی
۲۲
دی


مقدمه

از جمله مسائلی که درباره پیامبران در قرآن مطرح است، چرایی خاورمیانه‌ای بودن تمامی آن‌هاست. بنابر آیات قرآن برای هر امتی، هدایت‌گری وجود داشته است.  چنان که این با عدالت الهی نیز سازگار به نظر نمی‌رسد که صرفا انسان‌های یک منطقه جغرافیایی خاص از مبشران و منذران الهی برخوردار باشند؛ اما علی‌الظاهر نشانی از پیامبران در مناطقی چون آسیای شرقی، شمالی و جنوبی، آفریقای مرکزی به سمت جنوب، قاره آمریکا و استرالیا نیست یا اقلاً هیچ نامی از آنان در قرآن به میان نیامده است. غیبت پیامبران قرآنی در این مناطق و تمرکز آن‌ها در منطقه  خاورمیانه چه دلیل یا علتی دارد؟

  • مرتضی رحیمی
۲۲
دی

جوادی آملی و آیت الله طالقانی

مقدمه
اگر چه مشی تفسیری آیت‌الله طالقانی با آیت‌الله جوادی آملی یکی نیست اما در مورد آیه 106 سوره بقره که به مسأله نسخ حکم تغییر قبله مسلمانان اشاره دارد، هر دو مفسّر در نهایت به یک نتیجه رسیده‌اند. هر دو واقعیت نسخ را به تخصیص زمانی باز می‌گردانند و تغییر احکام الهی را در منافات با علم و قدرت لایتناهی الهی نمی‌دانند.

  • مرتضی رحیمی
۲۲
دی

دو گزارش از ماهیت قرآن

مقدمه

توجه به ماهیت قرآن و زمینه‌های اثبات وحیانی بودن آن، همواره مورد توجه دانشمندان دینی مسلمان که در زمینه قرآن تأمل نموده‌اند بوده است. بررسی اجمالی دیدگاه دو تن از دانشمندان جهان اسلام یعنی مالک بن‌نبی و آیت‌الله العظمی جوادی آملی درباره این کتاب آسمانی راهگشای خوبی برای این بحث است. کتاب اصلی مالک بن‌نبی در این باب «پدیده قرآنی»[1] است که در نیمه دوم قرن بیستم برای اولین بار به زبان فرانسه منتشر شد. این کتاب بعدها توسط عبدالصبور بن شاهین به عربی ترجمه گشت و در این مقاله متن عربی کتاب مذکور، استفاده شده است.[2]

  • مرتضی رحیمی
۲۲
دی

آیت ا... جوادی آملی

مقدمه

مسأله وحی یکی از مسائل کلیدی در فهم ماهیت دین اسلام است. از این رو بیشتر دانشمندانی که به اسلام پرداخته‌اند ناگزیر از توجه به این موضوع هستند. در این میان رویکردهای مختلفی برای تبیین وحی به کار گرفته شده است. برخی از دانشمندان صرفا به تاریخ تکیه می‌کنند و به دنبال ارائه فهمی بشری و مادی از این موضوع هستند. اما برخی دیگر با تکیه بر مفاهیمی که در درون خود دین بر آنها تأکید شده است، تلاش می‌کنند تا واقعیت وحی را پدیدار کنند. آنچه در ادامه می‌آید مقایسه‌ای است بین دیدگاه مفسّر و فقیه بزرگ شیعه؛ آیت‌الله العظمی جوادی آملی و اسلام‌شناس سرشناس غربی؛ ایگناس گلدزیهر.

  • مرتضی رحیمی
۲۲
دی

آیت ا... جوادی آملی

تأملی در ماجرای شرور عالم

جان لسلی مکی[1] (1917-1981) فیلسوف استرالیایی بود که به اخلاق و فلسفه‌ دین می‌اندیشید. وی را یک شک‌گرای اخلاقی نامیده‌اند. وی بر این باور بود که هیچ ارزش عینی وجود ندارد. به اعتقاد او، اخلاقیات و اموری از این دست همگی باید اختراع شوند به جای آنکه کشف گردند. وی با رویکرد شک‌گرایانه‌ای که داشت، به مسأله شرّ نیز توجه کرده بود. به باور او، وجود شرّ در عالم نمی‌تواند با وجود آفریننده‌ای حکیم و توانا منطبق باشد. وی از همین روی بود که بر دین‌داران خُرده وارد می‌کرد.

شر از دیدگاه مکی

جی.ال. مکی یکی از عمده‌ترین تأملات خود را به مسأله‌ شرّ معطوف داشت.

  • مرتضی رحیمی
۲۲
دی

آیت ا... جوادی آملی و دکتر سروش

آیت‎الله جوادی آملی با استناد به پاره‌ای از آیات قرآنی، هر گونه مداخله‌ پیامبر را در امر وحی، ناروا می‌داند و تهدیدات قرآنی را در این خصوص یادآور می‌شود.


 پدیده‌ وحی یکی از رازآمیزترین مقولات دینی است. در راه شناخت آن بسیاری سخن گفته‌اند. دکتر عبدالکریم سروش اما در تحلیلی بر این امرِ راز آلود در سال 1392 آن را با خواب و رؤیا برابر دانسته است. سروش اخیراً نیز در مناظره‌ای[1] زوایای بیشتری از ایده‌ خود را تبیین کرده است.

  • مرتضی رحیمی
۳۰
آذر

بررسى روایات جمع قرآن‏ در زمان عثمان (ترجمة بخشی از کتاب تاریخ قرآن نلدکه)

تألیف: تئودور نُلدکه‏، فریدریش شوالی

ترجمه: مرتضى کریمى ‏نیا

 

چکیده:

مقاله حاضر ترجمه بخشی از جلد دوم کتاب تاریخ قرآن (اثر مشترک تئودور نولدکه و فریدریش شوالی) است که به موضوع روایت جمع دوم قرآن معروف به توحید مصاحف در عصر عثمان می‌پردازد. نویسنده که در بخش دیگری از نوشتة خود روایات جمع و تدوین نخست در زمان ابوبکر را بررسی کرده و آنها را از نظر تاریخی نپذیرفته است، در اینجا نیز به نقل و نقد روایت متداول و نیز اشاره به روایات غیرمشهور در باب جمع عثمان می‌پردازد و جزئیات بسیاری از این روایات را با هم مقایسه می‌کند. در قسمت پایانی، مؤلف به بررسی ترتیب سوره‌ها در مصحف عثمانی و مقایسه رابطه طول سوره با جایگاه کنونی آن در قرآن می‌پردازد.

البته مترجم در مقدمه به بررسی دیدگاه نلدکه پرداخته و دیدگاه های مخالف او نیز اشاره کرده است.

واژگان کلیدی: جمع قرآن، عثمان، توحید مصاحف، ترتیب سوره‌ها

  • مرتضی رحیمی
۳۰
آذر

بررسی کتاب جمع ‏آورى قرآن جان برتن

دکتر حسن رضایى هفتادر*

چکیده‏

جان برتن قرآن‏پژوه انگلیسى، مؤلف کتاب «جمع‏ آورى قرآن» است. وى به بررسى مسئله تدوین قرآن می‌پردازد و معتقد است قرآن فعلی در عصر پیامبر و توسط آن حضرت گردآورى شده و هیچ نقصانى نسبت به آیات آن رخ نداده است. مسئله «نسخ» و «مصاحف صحابه» دو علت حذف نقش پیامبر اکرم از عرصه جمع ‏آورى قرآن هستند. موضوعات «نسخ تلاوت و حکم»، «نسخ تلاوت و بقاى حکم» و «اختلاف قرائات مصاحف صحابه» واقعیت خارجى ندارند و ساخته ذهن فقیهان اهل‌سنت است که در مناظره‌های خود با فقیهان می‌کوشیدند با تمسک به آن‌ها، آن دسته از احکام فقهى خود را که مستند آن‌ها در نصوص مصحف فعلى وجود ندارد، به قرآن مستند نمایند. اگر پیامبر اسلام آیات قرآن را در قالب مصحفى گردآورى کرده باشد، دیگر، فقیهان مذکور نمى‏توانستند از اختلاف قرائات مصاحف صحابه و حذف نصوصى از مصحف فعلى، در قالب دو شکل نسخ تلاوت سخن به میان آورند. آنان چاره کار را در آن دیدند که با جعل روایاتى، نقش پیامبر را از عرصه جمع‏آورى قرآن حذف کنند و گردآورى آن را به دوران پس از حیات ایشان منتقل کنند و چنین نیز کردند.

واژه‏ های اصلی: قرآن، مستشرقان، جان برتن، جمع‏ قرآن، نسخ، مصاحف صحابه‏.

  • مرتضی رحیمی
۲۹
آبان

جمع قرآن در زمان زندگانی حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله)


عبدالهادی فقهی زاده

در آغاز، یادآوری این نکته ضروری است که در این نوشتار، سخن از جمع‌آوری قرآن و چگونگی سازمان یافتن آیات و سور از آنجاست که بدون توجه به این مباحث، اساساً مسالة تناسب آیات و سور را نمی‌توان بدرستی مورد بررسی قرار داد. سخن درباره تناسب آیه‌ها وقتی وجه درستی دارد که ترتیب آنها را در ساختمان سوره‌ها به اشاره وحی متکی بدانیم و آن را از سوی پیامبر (ص) معرفی کنیم. همچنین وجود تناسب میان سوره‌ها آنجا قابلیت پژوهش می‌یابد که معتقد باشیم در کار تنظیم آنها دستی از وحی دخیل بوده است. به هر تقدیر ، گفتگو در این باره مستقیماً به نتایجی بر می‌گردد که از مبحث گردآوری قرآن و کیفیت تنظیم آن عاید شود. 

  • مرتضی رحیمی