اولین و آخرین آیات نازل شده
♦️ اختلاف نظراتى بین مفسرین قرآن کریم در اینکه اولین و آخرین آیه نازل شده کدام است وجود دارد؛ اکثر مفسرین معتقدند اولین آیات نازل شده پنج آیه اول سوره علق است.
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ، اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ، خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ عَلَقٍ، اقْرَأْ وَ رَبُّکَ الْأَکْرَمُ الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ، عَلَّمَ الْإِنْسانَ ما لَمْ یَعْلَمْ».
♦️ بعضى دیگر سوره مدثر را اولین آیات نازل شده مىدانند.
♦️ برخى از مفسرین سوره حمد را اولین سوره کامله می دانند.
در اینکه آخرین آیات نازل شده کدام است نیز بین مفسرین اختلاف نظراتى وجود دارد ولى از چند آیه ذیل خارج نیست.
مشهور اقوال مفسرین این است که آخرین آیات نازل شده، آیات 128 و 129 سوره توبه است.
«لَقَدْ جاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ عَزِیزٌ عَلَیْهِ ما عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیْکُمْ بِالْمُؤْمِنِینَ رَؤُفٌ رَحِیمٌ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِیَ اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ».
♦️ برخى دیگر از مفسرین موارد ذیل را بعنوان آخرین آیات نازل شده برشمردهاند.
1- آیه 281 سوره بقره «وَ اتَّقُوا یَوْماً تُرْجَعُونَ فِیهِ إِلَى اللَّهِ ثُمَّ تُوَفَّى کُلُّ نَفْسٍ ما کَسَبَتْ وَ هُمْ لا یُظْلَمُونَ».
2- آیه 3 سوره مائده «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ
لَکُمُ الْإِسْلامَ دِیناً».
3- آیات 278 و 279 سوره بقره «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ذَرُوا ما بَقِیَ مِنَ الرِّبا إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ إِنْ تُبْتُمْ فَلَکُمْ رُؤُسُ أَمْوالِکُمْ لا تَظْلِمُونَ وَ لا تُظْلَمُونَ».
4- آیه 176 سوره نساء «یَسْتَفْتُونَکَ قُلِ اللَّهُ یُفْتِیکُمْ فِی الْکَلالَةِ ... وَ اللَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ».
♦️ در اینکه آخرین سوره نازل شده کدام سوره است نیز اختلاف نظراتى وجود دارد ولى مشهور مفسرین بنابر روایتى از ابن عباس عقیده دارند سوره نصر آخرین سوره نازل شده بر پیامبر صلى الله علیه و آله است.
