تاریخ ترجمه قرآن به فارسی از آغاز تا عصر صفوی

تاریخ ترجمه قرآن به فارسی از آغاز تا عصر صفوی

رضا عباسی

یافتن نام "آذرتاش آذرنوش" در کنار عنوان "تاریخ ترجمه از عربی به فارسی" بر روی جلد این کتاب، هر علاقه‏ مندی را، شوق‏ زده، به سوی خود می‏کشاند و در دلش امید یافتن پاسخ برای برخی معضلات در این زمینه را برمی‏انگیزد. چنین امیدواریی بی‏ دلیل نیست؛ همان‏طور که بر آگاهان پوشیده نیست، نویسنده این کتاب از معدود دانشمندان ایرانی است که هم در زبان عربی و هم در زبان فارسی، مراتب کمال را پیموده و به "مقصد" و "مبدأ" در جریان این "نقل"، یعنی نقل از عربی به فارسی احاطه‏ ای مثال‏ زدنی دارد. 

ترجمه قرآن به فارسی (8)

ترجمه قرآن به فارسی (8)

محمد خامه گر

سید علی کمالی دزفولی(1380)

آیت الله سید علی کمالی دزفولی ( متولد 1290 ش متوفی 1383 ش ) از قران پژوهان معاصر و پرکار است که در اواخر عمر با برکتش تفسیری ساده با عنوان ( تفسیر قرآن برای همه) به رشته تحریر درآورد. این تفسیر که متاسفانه هنوز چاپ نشده است در 44 دفتر به نگارش در آمده و شامل : آیات، ترجمه آیات، مفردات، روایات، تفسیر ترتیبی و تدبرات می باشد [1].

ترجمه آیات مندرج در این تفسیر ترجمه تحت اللفظی و مطابق با زبان مبداء است در این بخش تقّید تام و تمام مترجم به کلمات و ساختار لفظی قرآن مشهود است [2]. سبک این ترجمه ساده و روان است و سعی مترجم در معادل گزینی و واژه یابی علاوه بر قابل فهم بودن ، توجه به اصالت و آرایش ادبی آن واژه ها بوده است توضیحات بسیار اندک تفسیری در میان پرانتز مشخص شده اند .[3]

ترجمه قرآن به فارسی (7)

ترجمه قرآن به فارسی (7)

محمد خامه گر

علیرضا خسروانی ( 1339 ش )

تفسیر خسروی اثر علی رضا میرزا خسروانی (1270 – 1435 هـ) است این اثر تفسیری است ساده و روان به زبان فارسی در 8 مجلد که برای عامه مردم نوشته شده است. نویسنده نگارش این کتاب را از سال 1318 آغاز نموده و در سال 1339 به پایان رسانده است.[1]

ترجمه ارائه شده در این تفسیر نیز همانند خود تفسیر بسیار روان و قابل فهم است. مفسر ضمن ترجمه آیات تفسیر کوتاه آنها را نیز در هلالین آورده است و بدین گونه ترجمه ای آزاد همراه با تفسیر ارائه نموده است. مبنای این ترجمه و تفسیر در درجه نخست تفسیر مجمع البیان است گر چه از سایر تفاسیر نیز بهره جسته است در ترجمه وازگان به معنای تفسیری توجه کرده است. از این رو «متیقن» را به" کسانی که بخواهند خویشتن را از عذاب پروردگار خود نگهداری کنند و از مخالفت باری تعالی پرهیز نمایند" ترجمه کرده است. ساختار عبارات نیز کاملا فارسی و روان است.

ترجمه قرآن به فارسی (6)

ترجمه قرآن به فارسی (6)

سید محمد باقر موسوی همدانی ( 1363 ش )

آیت الله محمد باقر موسوی همدانی بنا بر سفارش مرحوم علامه طباطبائی از ابتدا تا انتهای تفسیر المیزان را ترجمه کرده و ترجمه آیات را نیز به آن افزوده است.[1] این ترجمه با نثری نسبتا روان و ساده نگارش یافته است و روش مترجم ترجمه معنائی و تا حدی آزاد است از این رو هماهنگی دقیق میان ترجمه با متن وجود ندارد. در برخی موارد نیز بجای ترجمه نقل به معنی شده و معنای اصلی کلمه منظور نگردیده است.این ترجمه دارای توضیحات تفسیری است که بر اصل ترجمه افزوده شده و بدون داشتن معیار دقیق و مشخصی،برخی میان پرانتز و برخی بدون پرانتز در داخل متن آورده شده­اند.[2] از نکات قابل توجه در این ترجمه ،عدم هماهنگی ترجمه با دیدگاههای تفسیری علامه طباطبائی است تا آنجا که برخی گفته اند نگارنده به ترجمه مرحوم پاینده نظر داشته است نه تفسیر المیزان.[3]

ترجمه قرآن به فارسی (5)

ترجمه قرآن به فارسی (5)

محمد خامه گر

ترجمه تفسیر مجمع البیان ( 1376 ش )

تفسیر مجمع البیان یکی از مهمترین تفاسیر شیعه است که در قرن ششم توسط ابو علی فصل بن حسن طبرسی (م 548 هـ ق) نگاشته شده است این اثر گرانقدر در سال 1376 توسط علی کرمی بار دیگر ترجمه شد. مطالب کتاب را مورد بازنگری باز آفرینی و تحقیق و نگارش قرار داد. و ترجمه دقیقی نیز از آیات قرآن ارائه نمود.[1]

ترجمه آیات در این اثر ترجمه ای معادل و روان است که

ترجمه قرآن به فارسی (4)

ترجمه قرآن به فارسی (4)

محمد خامه گر

سید علی اکبر قرشی ( 1366 ش )

احسن الحدیث تفسیر و ترجمه ای ساده و روان از سید علی اکبر قرشی (متولد 1307 ش) است. وی تمام آیات قرآن در 12 جلد برای مخاطبان جوان تفسیر کرده است. این تفسیر شامل آیات، ترجمه، شرح مفردات، شرح و تفسیر آیات و در پایان نکته ها و برداشت هایی از آیات قرآن است.

نثر بخش ترجمه این اثر ساده و روان و مطابق با نثر معیار است البته 

ترجمه قرآن به فارسی (3)

ترجمه قرآن به فارسی (3)

محمد خامه گر

سوره مائده از قران کوفی ( قرن 5 هـ.ق)

این ترجمه از نسخه های خطی کتابخانه آستان قدس رضوی و متعلق به قرن پنجم هجری است که در 286 صفحه به خط کوفی با ترجمه زیر نویس فارسی ثبت شده است .آن مقدار از این ترجم? کهن که به جای مانده است از آیه 128 سوره نساء تا آیه 84 سوره اعراف است . سوره مائده از این اثر به همت دکتر احمد علی رجائی در سال 1350 با عنوان "سوره مائده از قران کوفی کهن با ترجمه استوار پارسی" به طبع رسیده است. در این نسخه ترجمه کلمات قرانی در زیر هر کلمه به پارسی آمده است و هرجا نیاز به توضیح بوده توضیح را غالبا زیر ترجمه قرار داده است تا ترجمه تحت اللفظی کاملاٌ لغت به لغت محفوظ بماند.[1] در این ترجمه بیشتر از 

فایل صوتی ضبط شده از تدریس رجال حضرت آیت الله نوری همدانی (مد ظله العالی) در سال 1373

فایل صوتی ضبط شده از تدریس رجال حضرت آیت الله نوری همدانی (مد ظله العالی) در سال 1373

بخش 1	204-1.mp3
بخش 2	204-2.mp3
بخش 3	204-3.mp3
بخش 4	204-4.mp3

فایل صوتی آموزش علم رجال آیت الله نوری همدانی (مد ظله العالی)

فایل صوتی تدریس علم رجال حضرت آیت الله نوری همدانی (مد ظله العالی)

جلسه 1	200-01.mp3
جلسه 2	200-02.mp3
جلسه 3	200-03.mp3
جلسه 4	200-04.mp3
جلسه 5	200-05.mp3
جلسه 6	200-06.mp3
جلسه 7	200-07.mp3
جلسه 8	200-08.mp3
جلسه 9	200-09.mp3
جلسه 10	200-10.mp3
جلسه 11	200-11.mp3
جلسه 12	200-12.mp3

 منبع: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم

ترجمه قرآن به فارسی (2)

ترجمه قرآن به فارسی (2)

محمد خامه گر

  قرآن قدس: (250 تا 350 هـ.ق)

  این ترجمه به گونه زبان سیستانى است که ظاهراً با توجه به کاربردهاى اوائى ویژه آن متأثر از گونه بلوچى ‏است.[1] بنا به قرائن و امارات زبانشناسى، زمان کتابت آن بین سالهاى 250 تا 350 هجرى قمرى است. البته ژیلبر لازار بر این نظر است که کاربرد صورت ادات فعلى «مى» و حرف اضافه «در» به جاى «همى» و «اندر» در این متن به رغم دیگر نشانه‏هاى کهنگى، دلالت بر این دارد که این متن از قرن پنجم قدیمى‏تر نیست و ترجیحا به نیمه دوم این قرن تعلق دارد.[2]