طرح ترجمه پیوسته و تفسیری قرآن
محمد خامه گر - محمد علی جعفری
یکی از دلایلی که موجب کماطلاعی نسل جوان از مفاهیم و معارف قرآنی شده، فقدان ترجمههای مناسب با فهم ودرک جوانان است و از آنجا که نخستین گام آشنائی نسل جوان با قرآن، ترجمههای موجود است، ارائه ترجمهای کهدر عین اتقان از جذابیت و شیرینیهای زبان پارسی نیز برخوردار باشد، ضروری است و نویسنده طی مقاله حاضرکوشیده به این سئوال پاسخ داده شود که چه ترجمهای برای حل این مشکل مفیدتر و کارگشاتر است؟!
مهارتهای واژه گزینی در ترجمه قرآن
سید محمدرضا طباطبائی
هنر واژه‌گزینی یا معادل‌یابی، آن است که مترجم، موقعیت عبارت متن اصلی را با موقعیتی مشابه در زبان مقصد مقایسه کند و مضمون آن عبارت را بالقسط، اصطلاح یا تمثیلی متفاوت بازگوید، به طوری که حاصل، همان تأثیری را در خواننده ترجمه ایجاد کند که عبارت متن اصلی در خواننده متن اصلی ایجاد کرده است بیان دقیق‌تر مطلب آن است که هیچ واژه‌ای در هیچ زبانی معادل همانندی در زبان دیگر ندارد. به عبارت دیگر واژه‌ها همانند دسته کلیدی هستند که برخی از آنها به هیچ وجه در قفل نمی‌روند، پاره‌ای از آنها وارد قفل می‌شوند اما کاری از آنها ساخته نیست، اندکی از آنها هم را غالباً بیش از یک کلید نمی‌توانند باشند به راحتی درون قفل می‌لغزند و آن را می‌گشایند. مترجم متبحر باید واژه‌های دسته سوم را از میان هزاران واژه زبان مقصد برگزیند، و آنها را در برابر واژه زبان مبدأ قرار دهد. واژه گزینی اصول متعددی دارد که به اختصار پاره‌ای از آنها را بیان می‌کنیم:
بررسی ترجمه آیات متشابه لفظی در هفت ترجمه فارسی قرآن کریم
نویسندگان: عرب مرتضی, فرشچیان رضا*
* دانشگاه شهید باهنر کرمان
چکیده:
قرآن کریم کتابی است که واژگان آن برگزیده از سوی خداوند حکیم بوده و بی مانند برای مقام خویش اند. از دیگر سو، ترجمه قرآن مبتنی بر تفسیر بوده و تفسیر نیازمند به مباحث علوم قرآنی است،. از جمله مباحث مهم علوم قرآنی، بحث متشابهات لفظی است. با این نگاه، پژوهش پیش رو به بررسی دقت نظر هفت ترجمه فارسی آیتی، دهلوی، جمعی، فولادوند، مجتبوی، مشکینی و مکارم شیرازی در ترجمه آیات متشابه لفظی می پردازد. تلاش بر این است تا ترجمه های یاد شده در چند حوزه از اختلاف های موجود در آیات متشابه بررسی شوند، اختلاف در یک کلمه و تفاوت این آیه ها در زیادت و ترکیب از جمله آنها است، دقت مترجمان در یکسان نویسی در ترجمه آیات متشابه، نیز مورد بررسی قرار گرفته است، این پژوهش نشان می دهد که در بیشتر این ترجمه ها توجه کافی به ترجمه آیه های متشابه نشده است و ترجمه جمعی قرآن کریم اثر محمدعلی رضایی اصفهانی و همکاران ایشان، در ترجمه آیات متشابه موفق تر از ترجمه های دیگر است.
نقد ترجمه های فارسی آیه 110 سوره یوسف
نویسندگان
1محمد رضا ستوده نیا ؛ 2فاطمه طائبی اصفهانی
1مرتبه علمی نویسنده
2مرتبه علمی نویسنده
چکیده
این مقاله به بررسی ترجمه های فارسی آیه «حَتَّی إِذَا اسْتَیْأَسَ الرُّسُلُ وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ قَدْ کُذِبُوا جاءَهُمْ نَصْرُنا فَنُجِّیَ مَنْ نَشاءُ» (یوسف،110) می پردازد. بیش از 40 ترجمه فارسی و تفسیر مورد بررسی قرار گرفته و چهار دسته ترجمه از آنها به دست آمده است. سپس با استفاده از قراین، شواهد و دلایل کلامی، روایی و اختلاف قراءات، ضعف ترجمه دسته سوم مبنی بر «گمان انبیاء بر اینکه خداوند خلف وعده خواهد کرد» تبیین شده است. همچنین در بررسی ترجمه ها به این نتیجه دست یافتیم که اختلاف در قرائت واژه «کُذِبُوا» سبب اختلاف ترجمه های فارسی آیه شده است. مطالعات نشان می دهد که نه تنها ترجمه دسته سوم، سازگار با هیچیک از وجوه قراءات نیست بلکه با اعتقاد به عصمت انبیاء الهی نیز مخالف است. در این مقاله ضمن نقد متن و سند شواهد روایی موید ترجمه های دسته سوم، ترجمه هایی که به نظر راجح اند معرفی می شوند.
پژوهشى در انواع ترجمه قرآن کریم
جواهری، محمد حسن
چکیده: این مقاله به بررسی انواع ترجمه قرآن می پردازد. نویسنده نخست دیدگاه های مختلف راجع به روش های ترجمه را مطرح کرده است. سپس به نقد آنها پرداخته و کاستی های تقسیم بندی روشها را بر شمرده است. آنگاه خود به دسته بندی جدیدی دست یازیده است که عبارت است از: ۱- ترجمه لغوی یا لفظ به لفظ ۲- ترجمه تحت اللفظی ۳- ترجمه وفادار یا امین ۴- ترجمه معنایی ۵- ترجمه آزاد ۶- ترجمه تفسیری در ادامه مقاله نویسنده به توضیح هر یک از روشها و تفاوت آنها با یکدیگر پرداخته و در ضمن نتیجه گیری از مباحث مطرح شده به داوری و گزینش روش مطلوب می نشیند. کلید واژه‌ها: ترجمه قرآن، انواع ترجمه، روشهای ترجمه، ترجمه لغوی، ترجمه تحت اللفظی، ترجمه امین، ترجمه معنایی، ترجمه آزاد، ترجمه تفسیری.
پژوهشى در اصول، مبانى و فرایند ترجمه قرآن
سید محمد حسن جواهری
اشاره:
مقاله پیش رو، گزیدهاى است کوتاه و گویا از پژوهشى درباره فرایند ترجمه قرآن و مبادى ورودى آنکه به صورت فهرست واره ارائه مى گردد. این پژوهش هر چند با توجه به متن مقدس قرآن، به دلیل ویژگى هاى منحصر به فرد آن، سامان یافته، به حوزه ترجمه به طور کلى و به ترجمه متون دینى، اعم از متون حدیثى و غیر آن، نظر دارد و راهکارهاى مفید ارائه مى کند.
تاریخ ترجمه قرآن به فارسی از آغاز تا عصر صفوی
رضا عباسی
یافتن نام "آذرتاش آذرنوش" در کنار عنوان "تاریخ ترجمه از عربی به فارسی" بر روی جلد این کتاب، هر علاقه مندی را، شوق زده، به سوی خود میکشاند و در دلش امید یافتن پاسخ برای برخی معضلات در این زمینه را برمیانگیزد. چنین امیدواریی بی دلیل نیست؛ همانطور که بر آگاهان پوشیده نیست، نویسنده این کتاب از معدود دانشمندان ایرانی است که هم در زبان عربی و هم در زبان فارسی، مراتب کمال را پیموده و به "مقصد" و "مبدأ" در جریان این "نقل"، یعنی نقل از عربی به فارسی احاطه ای مثال زدنی دارد.
ترجمه قرآن به فارسی (8)
محمد خامه گر
سید علی کمالی دزفولی(1380)
آیت الله سید علی کمالی دزفولی ( متولد 1290 ش متوفی 1383 ش ) از قران پژوهان معاصر و پرکار است که در اواخر عمر با برکتش تفسیری ساده با عنوان ( تفسیر قرآن برای همه) به رشته تحریر درآورد. این تفسیر که متاسفانه هنوز چاپ نشده است در 44 دفتر به نگارش در آمده و شامل : آیات، ترجمه آیات، مفردات، روایات، تفسیر ترتیبی و تدبرات می باشد [1].
ترجمه آیات مندرج در این تفسیر ترجمه تحت اللفظی و مطابق با زبان مبداء است در این بخش تقّید تام و تمام مترجم به کلمات و ساختار لفظی قرآن مشهود است [2]. سبک این ترجمه ساده و روان است و سعی مترجم در معادل گزینی و واژه یابی علاوه بر قابل فهم بودن ، توجه به اصالت و آرایش ادبی آن واژه ها بوده است توضیحات بسیار اندک تفسیری در میان پرانتز مشخص شده اند .[3]
ترجمه قرآن به فارسی (7)
محمد خامه گر
علیرضا خسروانی ( 1339 ش )
تفسیر خسروی اثر علی رضا میرزا خسروانی (1270 – 1435 هـ) است این اثر تفسیری است ساده و روان به زبان فارسی در 8 مجلد که برای عامه مردم نوشته شده است. نویسنده نگارش این کتاب را از سال 1318 آغاز نموده و در سال 1339 به پایان رسانده است.[1]
ترجمه ارائه شده در این تفسیر نیز همانند خود تفسیر بسیار روان و قابل فهم است. مفسر ضمن ترجمه آیات تفسیر کوتاه آنها را نیز در هلالین آورده است و بدین گونه ترجمه ای آزاد همراه با تفسیر ارائه نموده است. مبنای این ترجمه و تفسیر در درجه نخست تفسیر مجمع البیان است گر چه از سایر تفاسیر نیز بهره جسته است در ترجمه وازگان به معنای تفسیری توجه کرده است. از این رو «متیقن» را به" کسانی که بخواهند خویشتن را از عذاب پروردگار خود نگهداری کنند و از مخالفت باری تعالی پرهیز نمایند" ترجمه کرده است. ساختار عبارات نیز کاملا فارسی و روان است.
